అ.శోకుడు కళింగులకీ దేవానాం ..ప్రియుడా..?

 చండ అశోకుడు

అశోకుడిగురించిH.G.Wells"ప్రపంచంలోఇంతవరకూఅతిగొప్పపాలకుడు"అనిపొగిడేడు.అతనిగురించిశిలాస్థంభాలమీదపాళీభాషలోని,రాతలూ"తెరవేద"అనేబౌధ్ధశాఖకిచెందినలేఖనాలు(మహావంశ,దీపవంశఅనేశ్రిలంకకిచెందినక్రీ.శ.5వశతాబ్దిలేఖనాలు)అన్నిటిలోనూఅతనిగొప్పతనమే..! 
తనగురించి విస్త్రుతంగా ప్రచారంచేయించడానికి అతను భారతదేశంలోనే కాదు దేశవిదేశాలకూ అప్పటికి ఎవరికీ ఆలోచనలోకి కూడారాని విధంగా, ఇప్పటికీ ఎన్నో గొప్పగొప్ప ముద్రలున్న ఏ అడ్వటైజింగ్ ఏజెన్సీ కూడా ఇంతవరకూ ఇంకాద్రుష్టిపెట్టకుండావుండిపోయిన రకంగా, అంతప్రాచీనకాలంలోనే పథకాలు రచించ గలిగేడంటే అది మాత్రం నిస్సందేహంగా అతనిబుధ్ధిబలమే..!!

ప్రాచీనరోమ్పాలకుడుAugustusOctavian(క్రి.పూ.27)మొదలుకునిRomulusAugustulusవరకూ(క్రీ.శ.476)50,300మందిదాకాబానిసలు,పసివాళ్ళువాళ్ళచక్రవర్తులు,చేయించినగొడ్డుచాకిరీలవల్లమిడతల్లారాలిపోయేరనిచరిత్రచెపుతుంది.ఆకాలానికిఅతిసమీపకాలంలోనేఈహిందూదేశచరిత్రలోలక్షమందికళింగులనిమాత్రమే(ఆంధ్రులనీ,తెలంగాణీయులనీ,ఉత్కళీయులనీ,మహాకాంతారసీమవాసులైనగిరిజనులనీమాత్రంకాదు.)బందీలుగాతీసుకుపోయేననిఅశోకుడు(తనతర్వాతఎవ్వరైనాతప్పులెక్కచెప్పితనచక్రవర్తిస్థాయినితగ్గించేస్తారనిభయపడ్డాడుకాబోలు).చెరిపేస్తేచెరిగిపోకుండాఎంతకాలమైనావుండిపోవాలనినల్లనిపెద్దరాతిమీద అడ్డంగాచెక్కించి పారేసేడు.

కళింగ యుధ్ధంలో కళింగుల గజబలం

హిట్లర్ని"TheGreatestMassMurderer"అని,రష్యాలోస్టాలిన్ తనవిధాననిర్ణయాలతో,కోలక్కులజాతిమొత్తాన్నినిర్మూలించినవాడని,ఇదీఅమీన్నీ,మావోజెడాంగ్నీ,చెంఘిజ్ఖాన్నీ,తామర్లేన్నీఅలామరెందర్నోనరరూపరాక్షసులని,చరిత్రకారులు,దునుమాడిపోసేరు(నావుద్దేశంవాళ్ళుమంచివాళ్ళనిచెప్పడంమాత్రంకాదు..వాళ్ళునిజంగారాక్షసులే..దాన్లోసందేహంగానీ,అభిప్రాయభేధంగానీ,నాకెంతమాత్రంలేదు..కానీఆశోకుడితర్వాతిరాక్షసులెవరూ, నేనింతమందినిచంపాననిఎక్కడాలెఖ్ఖలురాసుకున్నట్టుదాఖలామాత్రంలేదు.)కానీ,కేవలంకళింగజాతిమొత్తాన్నేమిగలనీయకుండాచేసినకళింగులపాలిటిబ్రహ్మరాక్షసుడుఅ.శోకుడుమాత్రంధర్మఅశోకుడూ,దేవానాంప్రియుడూఎలాఅయిపోయేడనిఅడిగినచరిత్రకారులెవరూ,ప్రపంచంలోనేకాదుఈభారతదేశంలోనేకనిపించరెందుకనీ..?

చివరికిఅన్నివిధాలాదరిద్రమైపోయినఈజాతిలోకూడా..ఆప్రశ్నేఅసలెందుకురాలేకపోయింది.కళింగులుఏకాలంనాటివారైనా,ఆనాటికళింగయుధ్ధంలోతమతాతలపీకలుకోసినవాడూ,తమమామ్మల,అమ్మమ్మలపుస్తెలుతెంచినవాడూఅందుకుబదులుగాతానుచచ్చేవరకూ,కళింగజాతికిఏవుపకారంచెయ్యనివాడూ..కనీసంతానుచెక్కించినఏరాయిమీదకూడాఆసంగతేఅసలెత్తనివాడూ(.బహుసా..కనీససాయంచెయ్యడానికైనాఏఒక్కర్నీమిగల్చనిచండఅశోకుడవ్వడంవల్లకావొచ్చు)అయినఅశోకుడితిత్తితియ్యాల్సినవాళ్ళూ,అతనిచావునిపండగచేసుకోవలసినవాళ్ళూ,అతనిదిష్టిబొమ్మలనితగులబెట్టాల్సినవారేఅవుతారుగానీ,అతడుతమనెత్తికెత్తుకోవలసినవాడెన్నటికీకాడనిఏనాడూతెలుసుకోలేకుండావుండేలాచెయ్యడంలోఅసలుకుట్రఏంలేదా..?ఇంతకన్ననీచాతినీచమైనసంగతిఏదేశంలోనైనాఎప్పుడైనాజరిగిందా..ప్రపంచంలోనిశోకాన్నంతటినీఅప్పటికళింగులకితరతరాలకీకావిళ్ళకెత్తినాతరగనంతపంచేసి,తానుదేవానాంప్రియుడూ,ధర్మఅశోకుడూఅయిపోయేననిఅతనంటే,ఇంకాచెప్పాలంటేఅతనేరాయించుకుంటే,దేశవిదేశాలప్రజలూ,నాయకులూ,చరిత్రకారులూఅందుకుతందాన..తానా..అంటూచెక్కభజనలుచేస్తూంటే,మనమూఅలాగేఅనుకోవాలనుకునిఅప్పటినుంచి,ఇప్పటిదాకా...ఇంకాఇప్పుడుకూడా..అలాగేఅనుకుంటున్నమనకళింగజాతినితలుచుకునిమనమెవరం.?.మనజాతినికిరాతకంగానాశనంచేసినఅశోకుడుదేవుడికిప్రియుడా..మనమెందుకుఎవరికీపట్టలేదు..?అన్నఆలోచనలుఎవరికైనారావటంతప్పుఅనుకోవాలంటారా..?ఈప్రశ్నలకిసమాధానాలుచెప్పాల్సివస్తేమనకళింగపెద్దలు,పండితులు,గ్రంధకర్తలూ,మీడియాల్లోనిండైనబొజ్జలునిమురుకుంటూ,ఉత్తుత్తిగానే,గట్టికేకలువేస్తూ,హిందూసనాతనధర్మం,గొప్పతనాన్నిగురించి,రచ్చ...రచ్చచేస్తూ,నవ్వుతూతత్వాలుభోదించే,ఆంధ్ర,రాయలసీమ,తెలంగాణా,పండిత,సాహిత్య ప్రకాండులతో,ప్రవచనకారులతో,పీఠాధిపతులతో,కలిసిపోయి,ఇదంతా."మనజాతిఖర్మ.."అనిదంతవేదాంతంప్రకటిస్తారా..? ఇప్పుడుకళింగజాతికి వేరుగా,కళింగరాష్ట్రంకావాలని,"పెనుకేక"కళింగులంతాపెట్టితీరాలనిఎవరైనా,అనుకుంటే,మిగిలినఅందరూ,ముక్కు మీదవేలుపెట్టుకుంటారా..!కళింగరాజ్యంలోని,ప్రస్తుతశాలిహుండంలోదొరికినఒకశాసనంలోఅశోకుడిని"ధర్మరాజఅశోకశ్రీ"గాపేర్కొనడాన్నిఎలాఅర్థంచేసుకోవాలి..? 

అశోకుడుదేశమంతటాప్రచారంచేసినబౌధ్ధమతాన్నైతే,హిందువులు,భారతదేశంబయటికిగెంటేయగలిగేరుగానీ,అశోకుడిదివ్యనామస్మరణమాత్రంనిరంతరంజరిగేలాజాతీయజెండామీదకిధర్మచక్రాన్నెక్కించి,చిన్నపిల్లలకిచరిత్రబోధించేఅన్నిరాష్ట్రాలపాఠ్యపుస్తకాల్లోనూఅతనిభజనమాత్రంఎందుకుమానలేదు.కళింగులపేర్లేవీఎందుకుచెప్పరు..చెప్పలేరు.?.రామాయణంలోరాముడుచంపినవాలిగురించివాల్మీకిమహర్షితడబాటుతోనేఅయినాకొన్నినిజాలుచెప్పేడు.అయినాయావత్తుదేశమేకాదు.కళింగదేశంకూడావాలిని(బాలిద్వీపంవాళ్ళుతమదేశానికేఆతనిపేరుపెట్టుకున్నారంటే..అదిమనకెందుకులే..అనుకునేకళింగులం..మనం)ఏనాడోపక్కకుతోసేసింది..గౌతమబుధ్ధుణ్ణిదశావతారాల్లోఒకటిగాచేర్చేసి,బౌధ్ధమతాన్నిదేశంనుంచివిజయవంతంగాతరిమెయ్యగలిగినప్రచ్చన్నబౌధ్ధులుఅశోకుడినిమాత్రంఎందుకుఏమీఎప్పుడూఅనలేదు..?.కళింగయుధ్ధానికిముందుబౌధ్ధమతావలంబులనీ,భోధివ్రుక్షాన్నీఅడ్డంగానరికించినచండఅశోకుడుకనకఅనుకోవాలా..లేదాకళింగులుఅశోకుడికన్నాముందేబౌధ్ధమతానురక్తులై,దంతపురంలో,బౌధ్ధస్థూపాన్నికట్టించిహిందూదేవుళ్ళనిహిందూసంప్రదాయాలనిపట్టించుకోని(బౌధాయనుడుచెప్పిన)మ్లేచ్చదేశీయులనా..?. కాకపోతే,దేశవిదేశాల్లోవర్తకులుగా,గొప్పనౌకానిపుణులుగాపేరుపొందినకళింగప్రజలమీదా,కళింగప్రజాస్వామ్యంమీదఎంతకాలానికీ(ఈరోజుకికూడా)తరగనిమంట..తరతరాలుగావెంటవస్తూనేవుండటంవల్లనా..? అసలుకళింగులుచేసిననేరమేమిటి?..సర్వసత్తాక.గణతంత్రరాజ్యంగా,ఆకాలంనాటికేబలంగాఎదిగిపోవడమా..?.నౌకారంగవాణిజ్యంలోదేశవిదేశాల్లోఘనకీర్తిఆర్జించి,భారతదేశాన్నివిదేశాల్లోవున్నతస్థాయికితీసుకుపోవడంవల్ల నా...?(నేటికీఆయాదేశచరిత్రలలోభారతీయచరిత్రకారులెవ్వరూచెరపలేకుండానిలిచివుండటంవల్లమాత్రమేకళింగదేశపుఒకప్పటిఖ్యాతిఆరిపోనిదీపమైవెలుగులీనుతోంది.)

***హీనయానశాఖకిసంబంధించిన"అశోకవాదన"గ్రంధంమనలోచాలామందికితెలీనిఅశోకుడినిమనకిచూపుతుంది.క్రీ.శ.1వశతాబ్దంలోరాయబడినఈగ్రంధం రెండుసార్లుచైనాభాషలోకిఅనువాదంచెయ్యబడింది.(AyuWangChuanతో300 A.Dలో,  A-Yu Wang Ching తో500 A.Dలో).ఆ గ్రంధం అశోకుడి గురించి ఏం చెపుతుందో తర్వాత పోస్ట్ లో చూద్దాం..

(Contd...)

ఉరకలెత్తుతున్న కళింగ సైన్యం

"నిన్నకులికినీళ్ళకుండమీదపడ్డాను..మొన్నకులికిమొగుడిమీదపడ్డాను..

 కళింగ రాజ్య ఉజ్వల చరిత్ర 

  "నలుగురూ,సుబ్బక్కమొగుణ్ణి..సుబ్బక్కమొగుణ్ణి..అంటేకాబోలుననుకునిసుబ్బక్కమొగుణ్ణైనాను..కాకపోతే నాగంతా, బొంతా నాకు పారేయండి."

అనితెలంగాణావాళ్ళుగంతా,బొంతాతోపాటుముంతాతీసుకుపోయేరు.అంతేకాకుండావాళ్ళుఅంధ్రావాళ్ళు"మావి.మావే..మీవిమనవే.."అనిపాడుతూదంచుకునిపంచుకున్నవన్నీలెక్కలుకడుతున్నారు.రాయలసీమవాళ్ళుసుబ్బక్కమొగుడిపాటపాడటానికిసందుచూసుకుంటున్నారు.కళింగులైతేసుబ్బక్కమొగుడికుర్చీలొఒక్కపగలుగానీఒక్కరాత్రికానీఏనాడూ,ఏఒక్కనాడూకూర్చోనివాళ్ళుకనకా,దిష్టిబొమ్మనునెత్తికెత్తుకునిపొర్లుదండాలుపెట్టీదుర్బలజాతిఇదొక్కటేకనకాఆంధ్రజాతికినిండుసేవలుఇంకాసమర్పించుకుంటూనేవున్నారు.ఇలాటిజాతిమరొక్కటిఈభూమ్మీదకంచుకాగడాపెట్టుకునివెతికినాకనిపించనేకనిపించదు..!
"నిన్నకులికినీళ్ళకుండమీదపడ్డాను..మొన్నకులికిమొగుడిమీదపడ్డాను..నిత్యంకులికేవాళ్ళుఎట్లాకులుకుతారోనే.వోశమ్మా.?"ఆనిఈరోజుఆంధ్రప్రదేశ్.రాష్ట్రనాయకులుఒకరితోఒకరువాళ్ళనష్టాలు,కష్టాలూచెప్పుకుంటూతెగవాపోతున్నారు..                                                               సరే..జరుగుతున్నదిఇదైతే,సహించలేనిఘోరంసంగతిచరిత్ర,శాసనాలూచెపుతున్నదేఒకసారిచూద్దాం.ఇప్పుడుద్వాపరయుగాన్నిదాటిమరికొంచెంముందుకువస్తేమహాభారతయుధ్ధంతర్వాతక్రీ.శ.362లోమహాపద్మనందుడురాజయ్యేదాకా32క్షత్రియవంశాలుకళింగనేలేయనిపురాణాలుచెపుతున్నాయనిఇంతకుముందుచెప్పుకున్నాం.నందుడిపాలనలోమొత్తంకళింగరాజ్యంమగధసామ్రాజ్యంలోభాగంగానేఉండేది.మొట్టమొదటిసారిగాకళింగరాజ్యాన్నినందరాజుఒక్కడుమాత్రమే(నేటితెలంగాణానికినాటినిజాంరాజులాంటివాడు)తనసామ్రాజ్యంలోకలుపుకోగలిగేడు.అతడుకళింగరాజ్యంలోవిస్త్రుతంగావ్యవసాయనీటివనరులుకల్పించిప్రజలమనసులకిదగ్గరకాగలిగేడు.
అప్పుడుకళింగరాజ్యపట్టణాలుఎలాగవుండేవంటే,
గంధసింధూరఘటాకటతటీఘటితగళన్మదధారాకదంబజంబాలితరాజమార్గంతో,
కర్పూరకస్తూరికాదిసమస్తవస్తువిస్తారితచీనిచీనాంశుకప్రకరసుకరక్రయవిక్రయప్రకరణనిర్వహణచణవైశ్యజనంతో,
నవోత్కంఠకలకంఠశుకచంచరీకమనోహరరసాలతమాలహింతాలనారికేళచంపకప్రముఖభూరుహోద్యానహ్రద్యంగా,
కుముదకువలయారవిందసౌంగంధికసౌగంధ్యపరిమళమిళితశీతలసరోవరవిరాజితంగాధగధ్దగాయామానంగాభాసిల్లుతూవుండేవి.
అప్పుడుకళింగజాతిబంగాళాఖాతంలోసముద్రమార్గాలనునిర్విఘ్నంగాగొప్పగానిర్వహించినజాతి*..స్త్రీలదేకుటుంబంలోముఖ్యపాత్ర.వడ్డీవ్యాపారాలువాళ్ళేనిర్వహించేవారు.వాళ్లనినాపసానిఅనేవారు.అప్పుడునాముఅంటేవడ్డీఅనిఅర్థం.దక్షిణాసియా,ఆగ్నేయాసియాలోనిఅనేకదేశాలతోవర్తకసంబంధాలుండేవి.సముద్రప్రయాణం లో నౌకలని నడిపించ గలిగే నిపుణుల్ని సాధ్వా(Sadhvas) లనే వాళ్ళు. కళింగ స్త్రీలు కూడా నౌకలను నడిపేవాళ్ళని బౌధ్ధ జాతక రచనల్లో వుంది.మరి తెలుగుభాషలో స్త్రీల గురించి "మహా సాధ్వి" అన్నపదం నేటికీ మనం మరో అర్థం లో వాడుతూనే ఉన్నాం.భాషా శాస్త్రవేత్తలు దీని గురించి బాగా చెప్పగలిగే వాళ్ళవుతారు.
అలాటికళింగరాజ్యాన్నిమగధసామ్రాజ్యంతోపాటుస్వంతంచేసుకోవాలనిఅశోకుడితాతచంద్రగుప్తుడుమొదటయుధ్ధంప్రకటించేడుకానీఆపనిచెయ్యలేకపోయేడు.మౌర్యబింబిసారుడు(అశోకుడితండ్రి)మగధనుతనఏలుబడిలోనికితెచ్చుకున్నపుడుకళింగరాజ్యంస్వతంత్రమైపోయింది.

 అశోక రక్తచరిత్ర:

వేలవేలఏళ్ళుగానౌకాపరిశ్రమలోదేశానికితలమానికంఅయి,దేశవిదేశాలచరిత్రకారులుశ్లాఘించినకళింగసీమలోలక్షాఏభైవేలమందినియుధ్ధంలోనరికిచంపి,లక్షమందినిబందీలుగాతీసుకుపోయితనసైన్యంలోలక్షమందినియుధ్ధంలోబలిఇచ్చినఅ.శోకుడి,చండఆశోకరూపాన్నిఏనాడైనాఏప్రభుత్వంఅయినాప్రజలకితెలియచేసిందా..! అశోకుడుచెట్లునాటించెను..బాటసారులకిబావులుతవ్వించెను.సత్రములుకట్టించెను.జీవహింసనిషేధించెను.బౌధ్ధమతాన్నిదేశదేశాల్లోనూ వ్యాపింపచేసెను.అనిసోషలుపాఠ్యాంశాన్నితెలంగాణాలోనివిద్యార్ధులూ,సీమాంధ్రలోనివిధ్యార్ధులూచదివినట్టుగా,చదివేసుకుని,మనతాటికాయల్లాంటిబుర్రలనిండాతరతరాలుగాఅశోకుడిగొప్పతనాన్నినింపేసుకున్నామేగానీ,అశోకుడికి ముందేమాకళింగవాసులకి బౌధ్ధమతం తోపరిచయముందనీ,బుధ్ధుడిమొదటి శిష్యులుతపుసా,భల్లిక,ఇద్దరూమాకళింగవాసులైనతేనెవర్తకులనీశ్రీకాకుళందగ్గరలోనిదంతపురంలోబుధ్ధుడిదంతంమీదస్థూపాన్నికట్టించినబ్రహ్మదత్తుడుమాకళింగరాజేననీమాకెప్పుడైనాఎవరైనాచెప్పారా..?భారతవిద్యారంగంలోపరమనిష్ణాతులైనచరిత్రకారులకీ,కాషాయాంబరధారులకీఒకకళింగవాసిగానేనుసూటిగాఅడిగేప్రశ్నఒక్కటే.గాంధీనిచంపినగాడ్సేకిగుడికట్టాలనిశివతాండవాలుచేస్తున్నమీరు.నలందావిశ్వవిద్యాలయాన్నిఏర్పాటుచేసిమళ్ళీపాతఖ్యాతితెప్పిస్తామన్నమీరు..మాకళింగసీమనితరతరాలుగాఉక్కుపాదాలతోఅణిచేస్తున్నవాళ్ళకన్నఏంఏక్కువ..కుట్రలోనూ,కుతంత్రాలలోనూఏంతక్కువ.?మాకళింగసీమఆలోచనేమీమెదళ్ళలోకిరాదెందుకని..?"

తనుచేసినయుధ్ధాన్నితనుచంపినవాళ్ళసంఖ్యనీ,తనతరఫునయుధ్ధంచేసినవాళ్ళసంఖ్యనీనిస్సిగ్గుగాతనుచెక్కించిన13వనెంబరుశిలాశాసనంమీదరాయించుకున్నఅశోకుడునరరూపరాక్షసుడుకాలేదా.?.

క్రీ.పూ.262--261లోకళింగయుధ్ధంజరిపియుధ్ధరంగాన్నిఆనుకునిప్రవహిస్తు న్నదయానది(భువనేశ్వర్పక్కనున్ననది)మొత్తంఎర్రబడిపోయిందనికూడాగొప్పగారాయించుకున్నాడే..కళింగయుధ్ధమప్పుడుఓతల్లి(ఆయమ్మ..కళింగమాతే..తెలంగాణాతల్లిగానీ,సీమాంధ్రతెలుగుతల్లిగానీకాదు.)అశోకుడితోఅంది."నీయుధ్ధంనాతండ్రినీ,భర్తనీ,నాకొడుకునీతీసుకుంది.నేనెవరికోసంబతకాలి..అని.ఆమెఅలానిగ్గదీసిఅడిగితే,అతనేంచెప్పాడో..చెప్పలేదో..ఆతల్లేంచేసిందోఎవరికీతెలీదుగానీ..ఆమాటఅతన్నికదిలించిందనీ,మరేప్రాణంతీసుకోకూడదనిఅతనుచండఅశోకుడినుంచిధర్మఅశోకుడిగామారేడనీప్రాజ్నులఉవాచ.అదేధర్మఅశోకుడూ,దేవానాంప్రియుడూ,చెక్కించిన13వశిలాశాసనంలోతనసువారంలోమాత్రంరోజుకురెండునెమళ్ళనీ,ఒకదుప్పినీ,వొండడానికిమాత్రంఅనుమతించేననిరాయించుకున్నాడు.మరిఅదిఏస్థాయిఅహింసఅవుతుందోనాకుమాత్రంఅర్థంకావడంలేదు.

(Contd..)

--------------------------------------------------------------------

*కాంబోడియాలోనిప్రాచీనఆంగర్వాట్ దేవాలయంఇందుకువుదాహర ణ.         *.శ్రీలంక,కాంబోడియా,జావా,సుమత్రా,బాలి,వియత్నాం,థాయ్లాండ్ దే శాలకిఎంతమందోవలసవెళ్ళేరు. *మలేషియాలోఇవ్వాల్టికీహిందువులను"కళింగ"లనేఅంటారు.
*ప్రాచీనశ్రీలంకరాజుల్లోనిశాంకమల్ల,పరకరామబాహుకళింగరాజులమనేఅనేవారు. సింహళబౌధ్ధులచేతిలోనుంచిఉత్తరశ్రీలంకనువిడగొట్టిజాఫ్నాలోహిందూరాజ్యంఏర్పాటుచేసినవ్యక్తి /రాజు" కళింగమఘా"
*బాబిలోనియాకీభారతదేశానికీమధ్యఉన్ననౌకావ్యాపారసంబంధాలుక్రీ.పూ.7వ6వశతాబ్దాలలోబాగాకనబడతాయనీకొంతమందిభారతీయనావికులు(వ్యాపారులు)బాబిలోనియాకినెమలినిమొదటిసారిగాతీసుకువెళ్ళేరనీబవెరుజాతకం చెపుతుంది. ఈ జాతక రచనాకాలంక్రీ.పూ.400.మరి దీనిలో కళింగులే వుండే అవకాశాలు కనిపిస్తాయి.
*"Herodotis" ని fathar of History అని పిలుస్తారు.క్రీ.పూ.450 కాలం నాటి గ్రీకు చరిత్ర కారుడు..అతను "xerxes" అనే గ్రీకు చక్రవర్తి సైన్యం లో భారత సిపాయిలు ఉన్నారనీ వాళ్ళు నూలు దుస్తులు ధరిస్తారనీ,వెదురు విల్లులు,ఇనుప ములికి కలిగిన వెదురుబాణాలుకలిగిఉన్నవాళ్ళని రాసేడు. అతడు గ్రీకు సామెత కూడా వుదహరించేడు." Ibi Fas ubi maxima Merces" -There is the greatest Right where is the best pay " 

(క్రిందచిత్రంకాంబోడియాలోనిదే)